Yabancı Dildeki Kağıtlar
Yabancı dildeki kağıtların Türkiye’de kullanımına ilişkin çeşitli kanunlara serpiştirilmiş dolaylı bir mevzuat bulunmaktadır. Yabancı dildeki kağıtların Türk makamlarına sunumu ve geçerli belge addedilerek kabulüne yönelik çeşitli mevzuat hükümleri şöyledir;
“Ecnebi lisanla yazılmış olan vesikayı ibraz eden taraf tercümesini de raptetmeye mecburdur.” (1086 SK md.325)
“Bir dilden diğer bir dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevirme halinde, noter tarafından metnin altına bir şerh verilir. Bu şerhin, noter yeminli tercüman kullanmışsa, tercümanın kimliğini ve adresini ihtiva etmesi ve altının, noter tarafından tarih yazılıp imzalanarak mühürlenmesi gereklidir.” (1512 SK md.103)
“Örneği verilmesi istenen kağıt yabancı dilde yazılmışsa, evvela tercüme edilir; sonra bu bölüm hükümlerine göre örnek çıkarılarak her örneğe tercümesi iliştirilir ve bu yolda şerh verilir.” (1512 SK md.99)
“İlgilinin bulunduğu yerde noterlikçe çeviri yaptırılamazsa, o noterlik aracılığı ile başka yerdeki noterlikte çevirme yaptırılabilir.” (1512 SK md.104)
“Belgelerin bir dilden diğer bir dile veya bir yazıdan başka bir yazıya çevrilmesine ve noterlikçe onaylanmasına çevirme işlemi denir.
Noterin, çevirmeyi yapanın o dili veya yazıyı doğru olarak bildiğine, diplomasını veya diğer belgelerini görerek veya diğer yollarla ve hiçbir tereddüte yer kalmayacak şekilde kanaat getirmesi gerekir.
Noterlik Kanununun 75. maddesinin son fıkrası gereğince noter tercümana Hukuk Yargılama Usulü Kanununa göre and (yemin) içirir. Bunun bir tutanakla belgelendirilmesi zorunludur. Bu tutanakta tercümanın adı, soyadı, doğum tarihi, iş adresi, ev adresi, tahsil derecesi, hangi dil veya dilleri, hangi yazıyı bildiği, noterin çevirenin bu dil ve dilleri veya yazıyı bildiğine ne suretle kanı sahibi olduğu, yemin biçimi ve tutanağın tarihini gösterir. Tutanağın altı noter ve tercüman tarafından imzalanır.
Kendisine çevirme yaptırılan kimselerin yemin tutanakları noterlik dairesinde özel bir kartonda saklanır. Noter, kartonunda yemin tutanağı bulunmayan bir kimseye çevirme yaptırılmaz.
Noter tarafından ilgilisinden alınan çevirme ücretleri noterlik dairesinin gelirlerinden olup yevmiye defterine gelir olarak kaydedilir. Noterin çevirene ödediği para da dairenin giderlerindendir.” (1512 SK. Yönetmeliği md.96)
“Apostil, bir belgenin gerçekliğinin tasdik edilerek başka bir ülkede yasal olarak kullanılmasını sağlayan bir belge onay sistemidir.
Apostil’ in kuralları 5 Ekim 1961 tarihli Lahey Konvansiyonuyla kararlaştırılan “Yabancı Resmi Belgelerin Tasdikten Muaf Tutulmasına Dair Sözleşme (APOSTİL)” ile tespit edilmiş ve bu sözleşme Türkiye bakımından 29/09/1985 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Apostil belge onay sisteminde; ilgililerin belge onayı hususundaki talebi üzerine, bu belgenin gerçek olduğu sözleşmeye taraf devletlerin kendilerinin tespit ettikleri yerel bir merci tarafından onaylanmakta ve sözleşmeye taraf diğer bir ülkeye 1961 tarihli Lahey Konvansiyonunda belirlenen kurallar çerçevesinde kullanılması için gönderilmektedir.
Apostil tasdiği yapılan belge, sözleşmeyi imzalayan tüm üye ve taraf devletlerinde geçerli bir belge olarak kabul edilmektedir.
A) Apostil Şerhi konacak resmi belgeler:
a) “Savcı, zabıt katibi veya adliye memuru tarafından verilmiş belgeler de dahil olmak üzere, devletin bir yargı organına veya mahkemesine bağlı makam veya görevli memur tarafından düzenlenmiş olan belgeler,
b) İdari belgeler,
c) Noter senetleri,
d) Kişilerce özel sıfatla imzalanmış belgeler üzerine konulmuş olup belgenin kaydının
veya belirli bir tarihte mevcut olduğunun ve imzaların doğruluğunun resmi makam ve noterlerce tasdiki gibi resmi beyanlar” dır.
B) Aynı maddeye göre sözleşmenin uygulanamayacağı, diğer bir deyişle, Apostil tasdiği yapılamayacak belgeler:
a) “Diplomasi veya konsolosluk memurları tarafından düzenlenmiş belgeler,
b) Ticaret veya gümrük işlemleriyle doğrudan ilgili olan idari belgeler” dir.
3) Sözleşmenin 6. maddesi uyarınca “Her Akit Devletin, Apostil Şerhini vermek üzere yetkili kılınan makamları belirlemesi, bunlarda değişiklik olduğunda da keyfiyeti Hollanda Dışişleri Bakanlığına bildirmesi” gerekmektedir.
4) Sözleşmenin 9. maddesinde “Her Akit Devlet, işbu Sözleşmede tasdik bağışıklığının öngörüldüğü hallerde kendi diplomasi veya konsolosluk memurlarınca tasdik işlemi yapılmamasını sağlamak üzere gerekli önlemleri alacaktır” denmekte ve usulüne göre Apostil Şerhi uygulanmış bir belgenin başkaca bir tasdiğe gerek olmadığı belirtilmektedir.
5) Anılan Sözleşme metni ile sözleşmeye taraf olan ülkelere ait güncel liste ile her bir ülkede Apostil Şerhi koymaya hangi makamların yetkili olduğuna dair bilgiler:
Apostil tasdik şerhi örneği, apostili imzalamaya yetkili mercilerde bulunmaktadır.
Örnekten de anlaşılacağı üzere; Apostil belgesinin şekli sözleşmenin 4. maddesinde tanımlanmış aşağıdaki 10 husustan oluşur:
Belgenin düzenlendiği ülkenin adı,
Belgeyi imzalayan kişinin adı,
Belgeyi imzalayan kişinin sıfatı,
Belgeye basılan mührün ait olduğu makamın adı,
Tasdik edildiği yer,
Tasdik edildiği tarih,
Apostili düzenleyen makam,
Apostil numarası,
Apostili düzenleyen makamın mührü veya kaşesi,
Apostili düzenleyen yetkilinin imzası.
Sözleşmenin 3 ve 5. maddelerinden de anlaşılacağı üzere; apostil uygulaması, apostil şerhi konulan belgenin metnine şamil değildir.
Apostil; imzanın doğruluğunun, belgeyi imzalayan kişinin sıfatının ve gerektiğinde, bu belge üzerindeki mühür veya damganın aslıyla aynı olduğunun teyidi için tasdik şerhinin yetkili makamca belge üzerine vurulmasından ibarettir.
Usulüne uygun biçimde doldurulan tasdik şerhi, imzanın doğruluğunu, belgeyi imzalayan kişinin hangi sıfatla imzaladığını ve gerektiğinde, belge üzerindeki mühür veya damganın aslıyla aynı olduğunu teyid eder.” (İçişleri Bakanlığı İİGM 2009/31 Sayılı Genelge)
Lahey Konferansı’nın tam üyesi taraf ülkeler;
Andora, Arjantin, Ermenistan, Avusturalya, Belize, Brunei, Bulgaristan, Kolombiya, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, El Salvador, Estonya, Macaristan, İsrail, Kazakistan, Letonya, Liberya, Litvanya, Malavi, Malta, Marshall Adaları, Meksika, Monako, Nambiya, Yeni Zelanda, Niue, Panama, Romanya, Rusya Federasyonu, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Samoa, San Marino, Seyşeller, Slovakya, Güney Afrika, Trinidad ve Tobago, Ukrayna, ABD, Venezuela
Aşağıdaki devletler Lahey Konferansı’nın tam üyesi değildir. Ancak, bu devletler Konvansiyon’un 12. Maddesinin kendileri içinde bağlayıcı olduğunu kabul etmişlerdir.
Avusturya, Bahamalar, Barbados, Belçika, Bosna Hersek, Botswana, Çin, Hong Kong, Çin, Makau, Hırvatistan, Dominik, Fiji, Finlandiya, Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti, Fransa, Almanya, Yunanistan, Granada, İngiltere, İrlanda, İtalya, Japonya, Lesoto, Liechtenstein, Lüksenburg, Mauritius, Hollanda, Norveç, Portekiz, Saint Vincent ve Greadines, Sırbistan Karadağ, Slovenya, İspanya, Surinam, Swaziland, İsveç, İsviçre, Tongo, Türkiye
Türkiye: Yetkili Merci: 1. İdare belgeler: a. İllerde: Vali, Vali Yardımcısı, Hukuk İşleri Müdürü, b. İlçelerde: Kaymakam, 2. Adli belgeler: Ağır ceza mahkemeleri bulunan Adli Kurul Başkanlıkları